Symbolika pentagramu

Pentagram to pięcioramienna gwiazda, zwana czasem również “gwiazdą pitagorejską” i jest tradycyjnie w wielu kulturach uznawany za potężny symbol magiczny. Współcześnie pentagram kojarzony głównie z czarną magią i satanizmem – i szkoda, ponieważ ma wiele więcej i to doprawdy zaskakująco pozytywnych znaczeń, bo największe zadanie zawsze odgrywał w magii ochronnej i oczyszczającej. Jego dawne znaczenia zatarły się w ogólnej pamięci i zostały zastąpione zupełnie innymi.

Pentagram w starożytnych dziejach

W najdawniejszych czasach pentagram był znany jako “Gwiazda Isztar” lub jako “Gwiazda egipskiej bogini Izydy”. Mistycy uznawali go za synonim doskonałości, był symbolem życia i dobrego zdrowia. W starożytności przekonanie o właściwościach ochronnych pentagramu było tak silne, że czasami rysowano go na pojemnikach z żywnością, co miało zapobiegać jej zepsuciu. Grecy nazywali go “5A” – ze względu na to, że wygląda jak pięć połączonych ze sobą dużych liter A.

Co może być dziś zaskoczeniem – w czasach pierwszych chrześcijan pentagram odzwierciedlał pięć ran Jezusa (gdyż posiadał 5 wierzchołków). Chrześcijanie pierwotnie uznawali go za swój symbol prawdy i religijnego mistycyzmu. Nazywali go również “Gwiazdą Betlejemską” lub “Gwiazdą Trzech Króli”. Dziś może to się wydawać zaskakujące, gdyż później uznany został za symbol złych mocy, czarnej magii i samego Szatana i taka właśnie symbolika jest mu przypisywana obecnie. Być może stało się to dlatego, że Szatanowi nadano zwierzęcy wygląd pochodzący od pierwotnych pogańskich bóstw i zaczęto utożsamiać go z kozłem, a odwrócony pentagram jest uproszczoną formą koziej głowy z rogami? A może chodziło tylko o odwrócenie prostego pentagramu do góry nogami, tak jak dziś również odwrócony krucyfiks symbolizuje satanizm?

Rodzaje pentagramów

Później pentagram doczekał się podziału na dwa rodzaje: zwrócone w “dobrą stronę” i “złą stronę”. Za “dobrą” uznano ten odwrócony jednym wierzchołkiem do góry, za “złą” odwrócony – zwrócony dwoma wierzchołkami do góry.
Pentagram zwrócony jednym wierzchołkiem do góry zwany jest Pentagramem Białym lub też prostym i jest on odzwierciedleniem sacrum, czyli sił boskich. Może również odzwierciedlać pięć ludzkich zmysłów lub też pięć żywiołów – powietrze, wodę, wiatr, ogień i światło czy też pięć światów – fizyczny, eteryczny, astralny, mentalny i duchowy, ukazując wyższość umysłu człowieka nad wszelkimi innymi żywiołami i zmysłami. Poniekąd jest on również uznawany za pentagram żeński, w uproszczony sposób ukazuje budowę ciała kobiety.

Pentagram zwrócony jednym wierzchołkiem ku dołowi zwany jest Pentagramem Odwróconym, Czarnym, lub Pentagramem Baphometha. Pentagram Baphometha przedstawia profanum, czyli człowieczeństwo (przeciwieństwo sacrum, poniekąd zwany jest też pentagramem męskim). Odzwierciedla wyższość żądz i emocji nad rozumem, jest powszechnie uważany za znak satanistyczny, chociaż często mylony z Pentagramem Białym. Swego czasu wykorzystał go Anton Szandor LaVey na potrzeby rodzącego się wtedy kultu szatana. Użył pentagramu Bafometa, zapewne również i dlatego obecnie istnieje ogólnospołeczna tendencja do utożsamiania tego symbolu z satanizmem i czarną magią.

Biały Pentagram w okręgu, czyli pentakl, to amulet chroniący przed zgubnym wpływem magii oraz złymi klątwami. Można go zauważyć na różnych amuletach i talizmanach, pentakl jest między innymi symbolem religii Wicca i innych tradycji pogańskich.

Ciekawostki związane z symbolem pentagramu

• Jedną z ciekawostek może być jeszcze fakt, że planeta Wenus wykonuje na naszym nieboskłonie ruch malujący pentagram w ciągu 8 lat swojej drogi po niebie. Dlatego od czasów starożytnych pentagram jest też symbolem bogini miłości, czyli właśnie Wenus.

• Najstarsze znane przedstawienie pentagramu pochodzi z Ur – centrum cywilizacji Mezopotamii. Datowane jest na okres ok. 3500 lat p.n.e. Pięcioramienna gwiazda w kole była prawdopodobnie używana jako pieczęć królewska i amulet ochronny.
• Przecięte w poprzek jabłko (święty owoc czczonej szeroko w dawnych czasach pogańskiej Bogini Kore – najbardziej wewnętrznej duszy Matki Ziemi, którą czczono w czasach neolitu) posiada również wewnątrz idealny pentagram z nasionkami w każdym z ramion. Cyganie nazywają środek jabłka Gwiazdą Wiedzy.
• Pitagorejczycy widzieli w pentagramie złote proporcje, dlatego dla nich był ton symbolem doskonałości. W czasach kiedy musieli się ukrywać służył im jako znak rozpoznawczy.
• Legendarny rycerz Okrągłego Stołu – Sir Gawain nosił na swojej tarczy pentagram jako symbol pięciu cnót rycerskich: wielkoduszności, odwagi, czystości, rycerskości i pobożności.
• Pentagram występuje też jako jedno z narzędzi Maga, I karty Wielkich Arkan Tarota, gdzie symbolizuje żywioł ziemi i materii. Jeśli z pentagramu buchał ogień uznawany był on za symbol Astralnego Światła.

• Demonizację tego pięknego symbolu w dużej mierze zawdzięczamy czasom Inkwizycji, która to właśnie upatrzyła w nim symboliczne wyobrażenie głowy Bafometa, rzekomo czczonego przez templariuszy. W pośredni sposób wpłynęło to na decyzję o rozwiązaniu zakonu, a Inkwizycja w ten sposób odebrała wpływy oraz bogactwa templariuszom. W Rennes le Chateu (we Francji) znajduje się jedna z najsłynniejszych budowli związanych z tym z zakonem – zbudowana jest ona na planie ogromnego pentagramu uformowanego przez okoliczne wzgórza.
• Pentagram jest symbolem religii Wicca. Ustawiony jednym wierzchołkiem do góry symbolizuje Boginię, natomiast dwoma wierzchołkami do góry (czyli tzw. odwrócony) symbolizuje Rogatego Boga – małżonka Bogini.
• Słowo “pentagram” pochodzi z języka greckiego – “pente” oznacza 5, a “gamma” literę.

Znak pentagramu jest więc co najmniej tak stary, jak stara jest ludzkość. Jego pochodzenie może być dziś źródłem dyskusji, ale jedno jest pewne – że jego korzenie sięgają cywilizacji dużo starszych niż te z epoki chrześcijaństwa.